Alet İsmi

Alet ismi veya araç-gereç isimleri Arapçada fiilden türer ve ait olduğu fiili gerçekleştirmekte kullanılan bir araca veya alete delalet ederler.

Müteaddi (geçişli) ve sülasi (üç harfli) fiillerin başına genellikle kesralı mim getirilerek türetilirler.

Alet İsminin Özellikleri

Sülasî mücerred fiillere mahsustur
Müteaddî fiillerden türerler
Semaîdirler

Alet ismi en çok şu 3 kalıpta türetilir :

مِفْعَلٌ مِفْعالٌ مِفْعَلَةٌ

Alet ismi مِفْعَل kalıbına örnek:

Minber مِنْبَرٌ – Kaldırmak, yükseltmek نَبَرَ

Eğe,törpü مِبْرَدٌ – Törpüledi بَرَدَ

Yular مِوْقدٌ – Yularından çekti قادَ

Alet ismi مِفْعَال kalıbına örnek:

Anahtar مِفْتاحٌ – Açtı فَتَحَ

Diş fırçası مِسْواك – Ovdu ساكَ

Terazi مِيزانٌ – Tarttı وَزَنَ

Alet ismi مِفْعَلة kalıbına örnek:

Kaşık مِلْعَقةٌ – Yaladı لَعِقَ

Süpürge مِكْنَسَةٌ – Süpürdü كَنَسَ

Cetvel مِسْطَرَة – Çizgi çizmek سَطَرَ

Bu kalıpların dışında alet ismi yapımı için şu iki kalıp da kullanılır:

مُفْعُل ، فَعَّالة

Alet ismi مُفْعُل kalıbına örnek:

Elek مُنْخُل – elemek نَخَلَ

Alet ismi فَعَّالة kalıbına örnek:

Buzdolabı ثَلاَّجَةٌ – karlı oldu ثَلجَ

Şofben سَخّاَنَةٌ – ısıttı سَخَنَ

Alet ismi sınıfına giren isimler her ne kadar yukarıda saydığımız kalıplarda türetilseler de semaî olarak kabul edilmişlerdir. Yani her fiil alınıp da bu kalıplara sokularak alet ismi elde edilmiş olmaz. Sözlüklerden, duyarak ve kullanarak öğrenilir.

Ayrıca yine alet ismi sınıfında değerlendirilen “kap isimleri” de diyebileceğimiz ismi viâ’ (اسم الوعاء) vardır. Bu isimler fiillerden değil isimlerden türerler.

Örnek:

Süt kabı مِحْلَبٌ – Süt حَلَبٌ

İğnelik مِئْبَرٌ (مِئْبَرَةٌ) – İğne إبْرَةٌ

ARAPÇA ÖĞRENMEK İSTER MİSİNİZ?

Arapça Öğrenmek Sandığınız Kadar Zor Değil!

Arapçaya sıfırdan başlamak isteyenler, yıllardır Arapça çalıştığı halde bir türlü konuşamayanlar, Arapçada artık boşuna kürek çektiğini düşünmeye başlayanlar…

Evinizde, işyerinizde, kursa gitmeden, sıkılmadan, bunalmadan, en kolay metodlarla Arapça öğrenebilirsiniz. Üşenmeyin, ertelemeyin, vazgeçmeyin!

ARAPÇA ÖĞRENMEK İSTİYORUM

2 Ocak 2021