Mebni

Arapçada, kelimeler cümle içinde bulundukları duruma göre yani bir görev aldıkları zaman sonlarında harf veya hareke değişiklikleri olur. Fakat bazı kelimeler vardır ki cümlede aldıkları görev ne olursa olsun asla değişikliğe uğramazlar. İşte sonlarında bu tarz değişiklikler olmayıp sabit kalan kelimelere Arapçada mebni denir.

Örnek:

ركب تلك السيارة من رأيته في دكانك قبل قليل – Az önce dükkanında gördüğüm kişi şu arabaya bindi.

رأيت من ركب تلك السيارة – Şu arabaya binen kişiyi gördüm

Yukarıdaki iki cümlede kullanılan من (kişi) tabiri mebni bir kelimedir. Zira, ilk cümlede fail (özne) , ikinci cümlede mef’ul (tümleç) olmasına rağmen her iki cümlede de harf veya hareke yapısını hiç bozmamıştır. Hep مَنْ olarak kalmıştır. Oysa muğrab yani çekimli bir kelime olmuş olsaydı, ilk cümlede مَنُ ; ikinci cümlede مَنَ şeklinde hareke değişikliğine uğraması gerekirdi.

Arapçada mebni kelimeler lazım mebni ve arız mebni olmak üzere iki ana başlığa ayrılırlar. Bu iki ana grup kendi başlıkları altında ayrıca işlenmiştir. Fakat özet olarak bir tanım yapmak istersek, lazım mebni, yapısı itibariyle mebni olan kelimeler iken, arız mebni aslında yapısı itibariyle mebni olmayıp bazı özel şartlardan dolayı mebni gibi davranan kelimeler demektir.

Arapçda mebni kelimeleri şu başlıklar altında incelemek mümkündür:

1.1 İşaret isimleri

1.2 zamirler

1.3 İsmi mevsuller

1.4 Şart isimleri

1.5 Soru isimleri

1.6 Bazı zarflar

1.7 Bazı sayı isimleri

2.1 Mazi fiil,

2.2 Emir

2.3 Sonunda te’kid nunu olan muzari fiil